Sproloquio 2003

SANDRONE. Zemiàn dal garóll èd Mòdna e Zemiàn ch'a sî nê dedlà da la tangenzièl o dedzà da cla nóva strèda ch'i ciàmen.... complanare... Mudnés a denominazione di origine controllata ch'a gî “turtlèin” e mudnés un póch ariós che invèci a gî “tortelèin”, a v'salùt tótt quant in masa. Anch st'an, a sun gnû dal Bósch éd Satta, cun mê muiéra Pulónia e mê fiól Sgurghéghel, per descàrrer vósch, cum'è tradiziòun da tant an, in ucasióun dal Giuvidè Gras. Stavòlta, peró, a éser sincér, a gh iva própia pavùra che Barbulèin, al séndech, per via éd l'aria ch'a tira in Cumùna, al s'féssa paghèr la Tosàp per l'ucupaziòun dal balcòun...
SGORGHIGUELO. Méssa bèin ch'a-n l'ha brisa dê in afétt o adiritùra vindû...
SANDRONE. A-n gh éra ménga da maravières, dato che Módna la gh ha él taréffi cumunèli pió èlti d'Italia. Mo' per fórza, a dégh... I déven paghér i architàtt pió chèr dal mand! E per a-n sbaglières, i van a tóri tótt a l'èster. Un sguìzzer cóme Huslèr pér desfèr al tràfich, un canadés cóme Gèrri pér tirèr só dô gru davanti a l'usdèl éd Sant Agustèin..., che per fortùna i én gnû a méno i sóld..., e un èter tognàro, Krièr, per arfèr la ghégna a piàza Mateóti...
SGORGHIGUELO. Ma gh ér-el ménga un geometro dla Saca ch'al custéssa méno e al féssa quèl éd méi? Pér al nóv usdèl éd Bazvèra, ad esèimpi, la Cumùna l'ha fat tótt in ca... SANDRONE. E a s'vád anch... I al ciàmen nóv cl'usdèl lè? Ma sé i n'han tachê a descàrrer in dal �69! L'è già vec' ancàrra préma d'éser finî. Mè a-m dmand po' perchè i én ancàrra adrê a tirèr só di mur al Policlìnich? Ormài, cóme per zért barbunzèin, a-n s'capéss pió quall l'è al davànti e quall l'è al dedrê...
PULONIA. A sî sèimper quî, dô bàcchi santi, bòun sól éd critichèr. Ma pensê, piotòst, a tótt i cantér chi han avért a Mòdna e in di dintóren...
SANDRONE. Ã?t gh è ragiòun, Pulònia. I cantér, per avrìri i véren, ma purtróp i-n n'i sèren mai... Guarde i lavór a San Catèld, pér esèimpi. A fórza d'aspetèr, la gèint l'ha fat in tèimp a murir. E vlàmm-i-a parlèr éd parcàgg'? Quant è ch'i s'prumàtten ch'i costruìran indóve a gh è l'Odeon e l'Adriano? Al fói l'ha scrétt che i parcàgg' i cràssen. Sè, ma finóra i én chersû só1 in di prézi... Adèsa, per lasèr l'avtùra in piaza Ràma a gh vòl Â?na bàtta d'òli. O andê in cèinter a óngia o a fê un mutuo. A gli è bèie dél banchi che invèci di interèsi sóvra ai còunt corèint i dan dei buoni premi per parchegèr in di vië dal Parco... E po' i stan a litighèr per i “gratta e sosta”?... A srév méi ch'i s'gratéssen quèl èter...
PULONIA. E intànt ch'i mudnés aspetèven che finalmèint i s decidéssen a fèr un bus in piàza Mateòti per nascàndreg él màchini, ha fat in tèimp ad arivèr la murìa di cìnema, cóme quàlla dél galèini in campàgna. E a-i-ho savû ch'i han srê anch l'Olimpia e al Principe...
SGORGHIGUELO. Mama, però, adès a gh è él multisale, indóve a s'pól vàder dû o trî film a la vólta...
SANDRONE. Tótt insám? A gh dév gnir �na bèla cunfusióun...
PULONIA. Tès, valà, che mè invèci a-m cavaró finalmèint la vóia éd váder in un cólp sól “Via col vento”, “Pretti voman” e “Titanìc”... E stà pór sicùr ch'a-n faró brìsa dla cunfusióun.
SANDRONE. A propósit éd cunfusiòun, Zemìam, gh i-v capî quèl in dal bilànc' éd Meta? Per mè, a l'ho détt subét quand l'è nèda, v'arcurdè-v?, n'aziènda ch la s'ciàma Metê la-n pól brìsa avér �na gran furtùna'...
SGORGHIGUELO. Peró, sti descórs a propòsit éd Meta... che bórsa...
SANDRONE. Fam bèin al piasér, Sgurghéghel, de-n tuchèr brìsa cal tast lè. Adèsa ch'a s'è dimezê al valór dal só presidèint, Meta l'a-n cata piò nisùn ch'al vóia ris'cèr a entrèr in bórsa ségh... E vést ch'a sam in téma, cus in gi-v dia véndita dégli aziòun dl'Autobrennero? Mè a sarò anch un caiòun, ma pér mè Barbulèin l'ha fat sól bèin. Làsa pór che a Ràzz i déghen che lór, vindàndl-i, i han guadagne al dàppi. Lór però, i-n gli han ménga la nòstra necesitê éd fèr quadrèr al bilanc' cumunèl. A Ràzz, infàti, éd quadrê a gh èanch al bilanc'... Intànt, cun i sòld che la Cumùna la s'è méssa in bisàca...
SGORGHIGUELO. S'in tàcca un po' pròun anch a nuèter?
SANDRONE. Tès, galbéder, ch'a pérd al fu dai descórs. Dòunca, a giva che cun ch sòld lè a srà finalmèint pusìbil tgnir adrê al nòstri strèd, èter che a quàlla ch'i fan i tognàro quand i vìnen a Mòdna. Pensê al cavalcavìa dla Nonantolàna da arfèr... a la Tangenzièl ch'la pèr già un culèin da bròd. Pensê al rotatòri ch'i duvràn fèr in via Emilia e in dia Vignolése, s'i-n vólen che per andèr al Punt éd Sant Ambrós o a Sant Almès a s'faga préma a nud in Panèra... I én tótt lavór da fèr, chi custaràn �na móccia éd sòld. O Barbulèin, già ch'al gh éra, al vindìva anch al Dòm, opùre al dèva n'ètra ritochèda a l'Ici...
PULONIA. Mo' cuma fèv-el, che da chè a un an a s'va a vutèr? I-v vést, dànni, che i candidê i han bèle tachê la propagànda eletorèl? L'ùnich ch'l'è tranquéll l'è al séndech, perchè a-n gh n'ha brisa bisègn. Lò, infàti, l'è bèle drê a studièr él léngui per al prósim incàrich...
SGORGHIGUELO. Ma dév-el studièr al bélga per andèr a Bruxello o al romanesco per andèr a Montcitòri?
SANDRONE. O in Belgio o a Ràma, sól ch'i gh dàghen ai dû... A propòsit éd Ràma... A córr vós, monsignòr arzivàschev, che prèst al lasa Mòdna. A-s despiasrév a tótt, perché l'è un gran galantàm e la zitê la gh vól bèin. Ecelèinza, volé-l andèr a Ràma anca ló per fèr la bàlia al séndech? Al bèda ch'a curî pér dô squèdri divérsi...
SGORGHIGUELO. Vè, popà, al sèt che i disèn che Barbulèin oramài al va in gir cun un cartèl drê da la schèina indóve a gh è scrétt: “Sindaco scadente, da consumarsi entro il maggio 2004”...
SANDRONE. Ciàmel “scadente” tè... L'è ste bòun éd vànder l'usdèl éd Sant Agustèin ai presidèint dla Provincia. A' s'vàd che Patuzzi, un n'èter scadente, a s'vó1 tgnir bòun l'Ulìv. Insàmma, al zérca un bigliàtt per Ràma anca lò. Préma l'ha litighê cun al séndegh per gli aziòun dl'Autobrennero e po' al gh ha fat ciapèr Â?na bèrca éd sòld...
SGORGHIGUELO. Cla bèrca lè, infàti, a gh è già chi dis ch'la s'prév ciamèr “Mascalzone modenese”...
PULONIA. A propósit éd campagna eletorèl, cus'in gi-v, dànni, éd cal bèl pèz éd marcantànni dàl vice éd Barbulèin?... Dio, s'l'è togo!... Pensê che �nio Cotafàvi l'è adrê ch'al stódia da séndech bèle da un an. E pér fèr carèra in Cumùna, ai s'è méss anch a fèr concorèinza a Pippo Baudo. Al canta e al presèinta dél sfilèdi éd moda...
SGORGHIGUELO. A la péz, al s'è catê un lavór nóv. Se tra un an, a fòrza éd girotànd, la Margarétta l'éssa da dvintèr pasa...
SANDRONE. Sé... pasa, sò in muntàgna, per aiutèr a dvintèr séndech éd Mòdna Santagata, i han adiritùra cambiê al nàm d'un paés. A srév méi, piotòst, che i nòster ministradór, in vésta dégli eleziòun, i dessén un bèl tai al taréffi. Al rósch i s'al pòrten via a pés d'or. Squèsi squèsi, a m'è gnû vóia éd sintìr s'i m'dan di sòld lór a purtèrghel fin deìnter a l'incenenidór éd la Bértla.
SGORGHIGUELO. Oh, peró, i han fat anch di bê lavór. Ad esèimpi i foto-rèd, i semàfor ch'i t'fan la foto s'ét pas cun al rass...
SANDRONE. Quast l'è quall ch'al dis ai nóv cmandànt dél gafi, Leonèli...
PULONIA. Bòun qual lè... I dìsen che granèda nóva la spaza bèin la cà? Lelò, per ora, invèci, l'ha sól spazê él bisàch di mudnés a forza éd mult... Ma quàl éd prémma, Famigli, duv él andê?
SANDRONE. I l'han mandê a fèr dal dan a Turèin. Per via di foto-rèd, invèci, un mê amìgh caruzèr al m'ha zurê che i bócc' i én aumentê. Adèsa ch'i san in du'i én, pèr gnir bèin in dla foto, i ám i s'férmen éd cólp a petnères e él dànni a piturèrs i làber.
SGORGHIGUELO. Daimò, popà, a m'làset descàrrer un pòch dal Mòdna? A-i-avìva decìs éd mattèrm a studièr él lèngui, perché i mê amigh ultrà i gìven che De Biasi al s'purtèva in Europa. Ma se i canarèin i van avànti acsè, a gh ho pavùra che in Europa i gh van, ma a zughèr cun al San Marèin... Comunque, popolo éd fede zala e blò, sàbet tótt al Tardini, per gratèr qui dal parmigian e cal “straodinèrio” éd Sacchi... Chi non salta Tosi è, chi non salta Tosi è, chi non salta Tosi è... St'an, po', a vói anch andèr finalmèint a váder un gran premi éd formula uno. Sè, perchè, dato che al Berlusca, per risòlver la crisi éd la Fiat, l'ha propòst a Luca di Monteprezzemolo éd ciamèrla Ferrari, a sun pròpia curiós éd capìr cum'al farà Scumachèr a vìnzer guidànd Â?na Panda'...
SANDRONE. A-n té srà ménga gnû al virus dla caiunìsma? Piotòst, st'ètra vòlta che al Módna al zòga in notùrna, arcòrdet bèin éd purtèrt adrê da cà �na candéla'. A¬n sé sa mai... Quand a s'è smurzê i fanê al Bràia, i dirigèint i han détt ch'l'è stê un incidèint,... invéci l'è stê Meta ch'l'ha taiê i fil dla lus perché al Mòdna al vliva paghèr la bulàtta dàndegh in cambi un zugadór...
PULONIA. Vè, Sandròun, bèda ch'a vói descàrrer un pòch anca mè cun stèl bèli dànn ch'a gh è incô in piàza... Ragazóli, cus'in gi-v dl'aumèint di prézi pér via dl'euro? A-n pòs piò gnanch fèr la crasta sóvra la spésa a Sandròun, pér via che la crasta i l'han bèle fata mégh i budghèr.
SGORGHIGUELO. Mama, bèda ch'i s'ciàmen arrotondamenti...
PULONIA. Tès, senò a t'arotànd mè la zócca a fòrza éd scupazòun. Ragazóli, st'èt'r an, partecipàmm-i-a anch nuètri al cuncórs per dvintèr �veline'? Mè a gli vlìva andèr, po' Sandròun al m'ha scmintî quand al m'ha détt che mégh, a pés, i risparmièven un bèl póch: in paglièven óna e i s'in catèven trê. Ma lasàmla lè. Piotòst, v'è-l piasû Gianni Morandi? Mè a-n n'ho brisa capî perché i han fat tótta cla féra quand al s'è presentê in patàia. A mè a-n m'ha fat né chèld né fradd. Mè, purtròp, a vàder un Sandròun in mudànt a gh sun bèle abituèda...
SANDRONE. Tès mo', Pulònia che t'è descórs anch éd tròp pér i mê góst. Vuètri dànn, piotòst, a sî furtunèdi e a-v duvrévvi basèr i gàmmet. A murî dòp éd nuèter e andê in pensiòun prémma... A duvrévv éser al cuntràri, mè a dégh! Ma propòsit éd furtùna, mudnés, a-m pèr che a Mòdna a sàm dimàndi in astinèinza éd cul. A la Lotèria éd Cap d'an, a-n n'ham vint gnànch un piè.
SGORGHIGUELO. Popà, mo' sàmm-i-a própia sicùr che Barbulèin a-n n'àbia vint un prémi éd cunsolaziòun?
SANDRONE. Magàri, acsè, ai stumparév un quèlch bus in di merciapè e al darév un po' pió éd lus in di viê dal Parco, indóve a-n s'gh vàd un'òrba gàzza.
SGORGHIGUELO. Lè, �na vòlta, a fèr lus alméno a gh éra él luccioli, mo' adèsa él li han smarìdi quèsi tótti. Per quall lè, in cumpèins, a gh è sèimper �na gran lus a la Brusèda'...
SANDRONE. A propòsit éd smarìr... Gî mo' so, cuma la mitàm-i-a cun i extracomunitàri? A-i-avàm tachê dalla A: Algerèin, albanés, africàn. A-n sam arivê alla Z...
SGORGHIGUELO. Bèda, popà, che a la Z a gh sam bèle arivê cun... i zénghen.
SANDRONE. Sè, mo' qui lè i gh han un sant protetór in Cumùna.
SGORGHIGUELO. Mo' chi él? San Caldana?
SANDRONE. Ogni modo, dèv mo' �na mòsa ch'a s'duvàm sgagèr. Incô, él gìren sól él caròzi cun la targa dispari e mè, invèci, a gh ho quàlla pèra. Se él gafi éi vólen, i-m sequèstren al baròz cun al cavàl e tótt. Perquìndi, a-m piasrév savér un quèl. Un giuvidè a sun gnû a Mòdna cun la tèrga pèra e a-i-ho ciapê la multa. Al giuvidè dòp, a-m sun fat furèb e a sun gnû cun al baruzèin ed Sgurghéghel ch'al gh ha la tèrga despèra... Bhè, mo' i-n m'han dê la multa listàss... Ch'i gh capéss quèl l'è brèv! A Galeràni e Tesàuro, i dû ascensór ch'i han avû �sta bèla pensèda da Prèmi Nobèl, a-m piasrèv dmandèregh, alóra, cuma fal a regolères un mê camarànt ch'al gh ha la targa ch'la finéss cun al zero...
SGORGHIGUELO. O al rotàma la vtùra o al gira listàss, cum'i fan po' tótt i mudnés. Vó-t ch'i spèten sèimper la néva?
SANDRONE. Alóra, andàmm-i-a, che a-m dév anch fermèr per n'esigèinza ìdrica... Cun l'abundànza éd cèso ch'a gh è in cèinter, a m'prév anch capitèr quèl éd brótt...
PULONIA. Vè, melnàtt d'un spurcaciòun, bèda che, la pròsima vòlta ch'a gnam a Mòdna, a t'matt al pannolone...
SGORGHIGUELO. Ma alóra, popà, l'ex Diurèn éd piaza Mazìni cusal tìn'n-i srê da fèr? Da salèr? Sè-t, s'i l'avréssen, quant vót i ciaparéven in Cumùna da quî dla prostata delichèda... e dai club di pensionê éd l'òca mòrta che tótt i dè i fan la guèrdia al bar Molinari?
SANDRONE. �t gli è própia ragióun. Dal rèst, a'l'ham détt già méll vòlt, ma per gninta. Préma d'andèr via, peró, fèm dèr quèlch cunsélli ai ministradór dla Cumùna. Préma éd tótt, tirê via da piaza Matèoti chi brótt bancàtt di turòun, dla porchètta e di balunzèin pin d'aria, ch'a pèr ch'a sia sèimper la Fèra éd Sant Antáni o quàlla éd San Zemiàn. Secànd, decidìv a descuacèr o stumpèr al bus dla funtanèina dla béssa. Cunvinzìv che lè dal petróli a-n gh n'è brisa. Térz, pèr slunghèr él pésti ciclabili, ch'a gli n'avàm già piò éd tóòt, smitìla pèr piasér éd strichèr èl strèdi. A cuntintê i ciclésta, ma a scuntintê po' i automobilésta,... ch én anch de pió. Quèrt, dê �na controlèda al vièl atàch a San Péder, indóve a la dmànga a gh è la Fiera dell'Est. A gh è éd tótt. �t pô catèr �na badante ma anch chi a t'tàia i cavî. E pér ultèm, s'a vlî organizèr in piaza Ráma un bèl vegliòun pér l'ultèm éd l'an, piotòst che ingagèr gli Almanegretta e i Negrita, che anch pér via dl'òrba a-n n'i ha vést nisùn, ciamê bèin di cantànt e di sunadór éd cà nòstra. A Mòdna a¬n gh è étra abundànza...
PULONIA. A propòsit d'abundànza. Ragazóli, v'interèsen¬li él liquidazióun? A Mòdna égli én tachèdi da pòch. Beh, mè a v'pòs dèr con un scòunt ecezionèl �na vintèina d'óv frasch dl'an pasê...
SANDRONE. A-n tè preocupèr che a chi interèsi lè i gh han bèle pensê i budghèr ed zitê. Tès mo', che ormài l'è arivèda l'óra d'ardùsers a cà. Prémma, peró, a v'arcórd che al dû éd mèrz a gh è la Festa di ragazô in maschera al vec' Palàz dal Sport. Purtèi tótt, ch'i s'divertiràn. Per i grand, invéci, martedè sira la Societê dal Sandròun l'urganizarà al vègliòun éd l'ùltem éd Camevèl al Mac Due. E sàbet, dòp magnê, tgniv in mèint ch'a sun in gir in cèinter, cun la Pulònia e Sgurghéghel. Adèsa, peró, a smàtt éd parlèr éd la Societê dal Sandróun, senó i acùsen anca mè di conflitto d'interessi. A v'salùt tótt, sia quî ch'i han paghê él tas, sia quî chi han fat la vècia cun al condono. E dèm a mèint: a-n litighèdi brisa per l'asê balsàmich, ch'a v'fê cumpatìr. Ognùn al vànda al sô, industrièl o tradizionèl. Per furtùna a gh è da guadagnèr pér tótt. E per ùltem, arcurdèv, che s'a zerchê di èter pòst in da piantèr gli antànni di celulèr per impestèr l'aria, a gh è sèimper l'aldamèr drê da cà mia... Adèsa a vagli dabòun, ma prémma, peró, a vói fèrev i avgóri, tirànd al còl a un pistòun éd lambrósch. Perché st'an, anch se in campàgna è piovû tróp, al vèin al fam sèimper bòun. Alegrìa!
PULONIA. Salùt!
SGORGHIGUELO. E anch un pòch éd sòld, chi-n fan mai mèl.
SANDRONE. E a m'arcmànd, mudnés, stê ancàrra de piò atachê a cia piòpa, èlta e slanzèda, piantèda in dl'umbréghel éd Mòdna, ch'la s'ciàma Ghirlandèina.